Artikujt

Edhe ju mund të shtoni artikull...
Kliko këtu...

Mbi përkthimin e Kur’anit

12.09.2006

Moto:



“Kur’ani nuk ka mundësi të përkthehet, por ai pa tjetër duhet përkthyer.” (Enes Kariq)

“Kur’ani është brokat me dy fytyra. Disa kënaqen me njërën anë, disa me anën tjetër. Të dy anët janë korrektë dhe në rregull, sepse Zoti i madhëruar dëshiron që të dy grupet të mund ta shfrytëzojnë. Po në këtë mënyrë, gruaja ka burrin dhe fëmijën; Secili nga këta kënaqet me te në mënyrë tjetërfare. Kënaqësia e fëmijës buron nga gjitë e saj dhe nga qumështi i saj, kurse e burrit nga puthjet dhe përqafimi. Disa njerëz janë fëmijë në rrugë dhe pinë qumësht. Ata kënaqen me kuptimet e jashtme të Kur’anit. Por, ata që janë njerëz të mirëfilltë, dinë për kënaqësi tjetërfare dhe kanë konceptim tjetërfare të kuptimeve të brendshme të Kur’anit.” (Xh. Rrumi, Fihi ma fihi, kaptina 35)


Hyrje

Besimi dhe bindja se Kur’ani është përsh-krim i përpiktë i Fjalës së Zotit nga Pllaka e ruajtur mirë (Lewhi Mahfudh / Tabula Secreta) që i është shpallur Muhammedit a. s. duhet të ballafaqohet me pikëpamjet se misioni i Muhammedit a. s. i përkushtohet tërë njerëzisë dhe jo vetëm arabëve. Por, si ka vepruar Muhammedi a. s. dhe shokët e tij më të ngushtë në rastet kur janë ballafaquar me joarabë për t’u komunikuar atyre porosinë hyjnore, nuk kemi ndonjë studim të hollësishëm. Kjo sigurisht është për shkak se intensiteti i komunikimit me muslimanë joarabë në atë periudhë ka qenë i vogël dhe se ky komunikim do të intensifikohet vetëm pas përhapjes së islamit në vise të largëta, si në Persi, në veri të Afrikës etj.
Në shekujt e parë të islamit, krahas zhvillimit të përgjithshëm paraqiten kërkesat por edhe kundërshtimet në komentimet e Kur’anit, e më vonë edhe në përkthimet e tij në gjuhë të ndryshme. Arsyet për një qëndrim të këtillë janë të shumta, por arsyeja parësore sipas tyre është në faktin se Kur’ani është shpallur në gjuhën e pastër arabe , dhe se komentimet e Kur’anit janë në kuadër të autoritetit fetar të Muhammedit a. s., dhe vetëm më vonë këtë autoritet duke e shtrirë edhe në kuadër të autoritetit të katër halifëve besimdrejtë. Si rrjedhim të kësaj gjendjeje kemi paraqitjen paksa të vonuar të kompendiumit të parë serioz vetëm në shekullin III h. / IX gr.
Shkencëtari A. I. Tibawi, në esenë e tij “A është Kur’ani i përkthyeshëm” pohon: “Çdo përkthim i Kur’anit manifeston pamjaftuesh- më-rinë e tij vetjake, sepse përkthimi domosdo duhet të përfshijë ato pjesë të Kur’anit të cilat në vete theksojnë qartë se Fjala e Zotit i është shpallur Muhammedit në gjuhën arabe: “Ne e kemi bërë atë Kur’an në gjuhën arabe, në mënyrë që ju ta kuptoni.” (Ez-Zuhruf, 3). Çdo përkthim në cilëndo gjuhë, klasike apo moderne, të huaj apo islame, përfshin grumbull ajetesh në sure të ndryshme, të cilat në mënyrë të çmueshme pohojnë njëjtë apo ngjashëm. Kuptimi i tyre i plotë është se çdo përkthim, sikur edhe çdo komentim i Kur’anit në gjuhën arabe apo në cilën do gjuhë tjetër, nuk është asgjë më shumë se domethënie e përafërt e Kur’anit, por jo edhe vetë Kur’ani.” Kur’ani i Amshueshëm çdo kohe dhe çdo brezi vazhdimisht i zbulohet, për të mbetur i pashte-rrshëm me kuptime të reja dhe me thesarë të rinj.


Përkthimi i Kur’anit në kohën e Muhammedit a. s.

Përkthimi i Kur’anit në përgjithësi dhe ai i fjalëpërfjalshëm (tekstual) në veçanti dijetarët islamë i ka ndarë në dy grupe kryesore kundër-shtuese. Kundërshtarët e përkthimit tekstual mendojnë se ky lloj përkthimi është i pamundur, sepse Kur’ani sipas stilit dhe kompozicionit është vepër unikal që nuk lejon të përkthehet, se përkthimi nuk mund ta zëvendësojë origjinalin dhe së këndejmi nuk do t’i shërbejë synimit të tij. Po ashtu, kundërsharët e përkthimit të Kur’a-nit në gjuhë të tjera theksojnë edhe disa vërejtje në adresë të përkrahësve të përkthimit duke thënë se përkthimi sipas tyre do të mund ta zëvendësonte origjinalin, sepse nuk i kanë pasur parasysh: a) Imam Ebu Hanifeh ka lejuar leximin e Kur’anit në persishte në namaz, pa shtruarjen e kurrfarë kushteve për personat që nuk dinin arabisht; b) Dy nxënësit e tij kanë lejuar leximin e Kur’anit në persishte në namaz, por vetëm për ata që nuk ishin në gjendje ta lexojnë / recitojnë origjinalin; c) Dijetarët e ilm’ul-kelamit bënë dinstikcion ndërmjet të folurit real apo verbal (el-kelam’ul-lafdhi) dhe të folurit arketip apo esencial (el-kelam’un-nefsij). Në këtë dinstinkcion togfjalëshi i parë ka të bëjë me fjalën reale të Kur’anit, të përmbajtur ndërmjet dy kapakëve të Kur’anit, derisa togfja-lëshi i dytë ka të bëjë me Kur’anin arketip që ru-het në “Pllakën e ruajtur me kujdes” (el-lewh’ul-mahfudh). Sipas tyre vetëm kelam’ul-lafdhi / të folurit verbal mund të përkthehet.
Përkrahësit e përkthimit të Kur’anit pohojnë se janë të vetëdijshëm se përkthimi nuk është origjinal , se “kriteri i origjinalit, përsosmëria e shprehjes së tij dhe bukuria e diksionit të tij shpesh humbet në përkthimet tekstuale” , se përkthimi tekstual është i privuar nga ndjenja retorike e shprehjes kur’anore, se leximi dhe këndimi i tij nuk është ibadet, se përkthimi i tij nuk është mu’xhize, por kjo nuk do të thotë se përkthimi tekstual është blasfemues dhe jolegjitim.
Po ashtu, ata cekin edhe disa vërejtje në favor të mendimit të tyre: a) Duhet të jemi të sigurtë se lexuesi joarab i Kur’anit mund të kuptojë çka lexon / këndon nga Kur’ani në namaz. Namazi është komunikim i gjallë me Zotin, i cili kërkon që lexuesi /kënduesi ta kuptojë çka lexon; b) Nevoja që të evitohet barriera gjuhësore ndërmjet muslimanëve joarabë dhe Kur’anit, dhe që t’u prezantohet Libri në formën e përkthyer, që të mund ta kuptojnë fenë e tyre; c) Islami është fe universale dhe nuk bën të kufizohet vetëm në botën arabe.
Dijetarët e mëdhenj muslimanë do të lejojnë përkthimin e Kur’anit duke u bazuar në faktin se Muhammedi a. s. ka lejuar t’i lexohet Tevrati (Tora) në gjuhën arabe, ndonëse e dinte se ai është shpallur në hebraishte. Nëse Muhammedi a. s. ka lejuar që atij t’i përkthehen në arabishte citate nga Tevrati, atëherë është krej-tësisht logjike që ai do të lejojë që edhe Kur’ani të përkthehet në gjuhë të tjera, për më tepër, kur Kur’ani është fjalë universale e All-llahut drejtuar të gjithë popujve të botës . Po ashtu, është e njohur se Muhammedi a. s. ka dërguar misionarët e tij me shkresa për sunduesit e ndryshëm të asaj kohe, duke i ftuar ata në islam. Shkresat e tij përmbanin ajete kur’anore të përkthyera në gjuhët përkatëse, që konfirmon se ai nuk e ka ndaluar këtë mënyrë komunikimi.
Prandaj, nëse Muhammedi a. s. ka lejuar përkthimin e pjesshëm të Kur’anit në kohën e tij për nevoja komunikimi me popujt dhe besimet e tjera, përse do të ndalonte që Kur’ani të përkthehet në tërësi si për nevoja komunikimi me popujt jomuslimanë dhe joarabë ashtu edhe për nevoja të muslimanëve në rituale dhe për nevoja të tjera ibadeti.
Mendohet se përkthyesi i parë musliman i Kur’anit në ndonjë gjuhë joarabe është i shokut të Pejgamberit a. s., Selman el-Farisiu, persian i cili vdiq më vitin 35 hixhrij. Ai përktheu suren el-Fatihatu në persishte. Mirëpo nuk kemi të dhëna burimore se a është bërë ky përkthim gjatë jetës së Muhammedit a. s. apo pas vdekjes së tij.
Po ashtu, transmetohet nga Ebu Bekr Muhammed ibn Xha’fer el-Nershahi, i cili vdiq në vitin 348 hixhrij, se Ibn Kutejbe kishte një bashkësi xhamie në xhaminë që ishte ndërtuar në një fortifikatë në qytetin Buhara, në vitin 94 h. / 712 gr., në vend të një tempulli të hershëm pagan. Çdo të premte zëdhënësi i Ibn Kutejbes i ftonte të gjithë njerëzit për namaz duke premtuar se secilit që merrte pjesë në namaz do t’u jepte nga dy dirhemë. Banorët e Buharës e patën bërë traditë të lexojnë domethënien e Kur’anit në gjuhën persishte, para se ta mësojnë arabishten.


Mendimi i Ebu Hanifes dhe i nxënësve të tij

Përhapja e islamit edhe nëpër vendet joarabe dhe pranimi i islamit nga ana e tyre solli një gjendje të re. Joarabët me një trashëgimi të ndryshme racash, pikëpamjesh dhe gjuhësh ndienin nevojën për konceptimin dhe perceptimin e Kur’anit dhe domosdoshmërinë që ta aplikonin në namaz dhe në obligimet tjera fetare. Nga ana tjetër, edhe muslimanët ndienin domosdoshmërinë që popujve të pushtuar në vende të reja t’ua paraqisnin dhe t’ua shtronin porositë kur’anore. Ndër të parët, por edhe ndër më kontraverzët në këtë aspekt është Ebu Hanife, mësuesi më i madh i shkollës hanefite.
Një ndër pohimet e Ebu Hanifes që zgjoi më shumë polemika në shekullin I-II h. /VIII gr., ishte pohimi i tij se Kur’ani bën të recitohet në namaz në gjuhën persishte, pa marrë parasysh faktin se a di njeriu arabisht apo jo. Pasardhësit e tij e zgjeruan këtë qëndrim edhe në gjuhët turke, hindu, siriane, hebraike dhe në gjuhët tjera joara-be.
Mendohet se pohimi i guximshëm i Ebu Hanifes nuk qëndron vetëm në prejardhjen e tij persiane, as në kërkesën kur’anore të komunikimit të porosisë hyjnore: “Ne pranuam besën nga izraelitët dhe u dërguam pejgamberë. Sa herë që ndonjë pejgamber u ka sjellë atë çka nuk u pëlqente epsheve të tyre, disa nga pejgamberët ata i mohonin, ndërsa disa i vrisnin”. (El-Maideh, 71; “Ndërsa ty të shpallëm Kur’anin t’ua sqarosh njerëzve atë që u shpallët. Mbase edhe ata do të mendojnë”; (En-Nahl, 44) dhe “Ne ty të shpallëm Librin vetëm që t’ua sqarosh atyre çështjen rreth së cilës u përçanë, dhe të jetë udhëzim e mëshirë për ata që besojnë.” (En-Nahl, 64), por më tepër në interesin burimor fetar dhe nevojën praktike. Ndonëse nuk kemi pohim të Ebu Hanifes për përkthimin e tërësishëm të Kur’anit, ai me lejimin e recitimit të El-Fatihasë në persishte ka bërë përpjekje për kapërcimin e vështirësive praktike të joarabëve në aplikimin e ritualeve fetare.
Nxënësit kryesorë të Imam Ebu Hanifes, Imam Ebu Jusufi dhe Imam Muhammed Hasan Esh-Shejbaniu janë diç më ‘konservatorë’ në këtë qëndrim duke pohuar se lejohet recitimi i përkthimit të Kur’anit në namaz me kusht që personi nuk ka mundësi ta recitojë në arabishte.
Ekzistojnë pohime se në kohët e vona Ebu Hanife ka hequr dorë nga qëndrimi i tij i pakushtëzuar dhe ka miratuar qëndrimin e dy nxënësve të ti j kryesorë duke lejuar përdorimin e përkthimit të Kur’anit vetëm për ata që nuk janë të aftë ta reci-tojnë Kur’anin në orgjinalin arabisht.


Mendimi i Shafiut dhe i disa dijetarëve të tjerë

Shafiu bën pjesë në grupin e dijetarëve të cilët kanë evoluuar në mendimin e tyre. Në fazën e parë të mendimit të tij Imam Shafiu nuk lejon përkthimin tekstual të Kur’anit. Ai thotë: “Nuk ekziston qenie njerëzore, përveç nëse është i dërguar i Zotit, që mund ta mësojë plotësisht gjuhën arabe.” Ai po ashtu pohon: “Çdo mus-liman duhet ta mësojë gjuhën arabe deri në kufijtë skajorë të mundësive të veta. Kështu ai do të ketë mundësi që nëpërmjet gjuhës arabe të dëshmojë se ‘Nuk ka zot pos All-llahut dhe se Muhammedi është njeri dhe i dërguar i Tij’ , ta recitojë Librin e Zotit dhe ta shprehë tekbirin, tesbihin, teshe-huddin. Ai që mëson më shumë nga kjo gjuhë, të cilën All-llahu e ka bërë gjuhë të Vulës së pejgamberëve dhe medium me anë të të cilës e shpalli Librin e Tij të fundit, do të arrinte përparësi (plotësuese)…”. Ebu Zehreh saktë-sisht thekson fjalët e Imam Shafiut se: “Nuk lejo-het leximi (i Kur’anit) në joarabishte, qoftë le-xuesi edhe i paaftë në të …”. Faza e dytë e zhvillimit ideor të Imam Shafiut karakterizohet me afrimin e tij drejt hanefinjve, andaj edhe hasim zbutjen e qëndrimit të tij rreth çështjes së lejueshmërisë së përkthimit të Kur’anit në gjuhë të thera joarabe. Imam Shafiu në këtë fazë konsideron se namazi do të jetë i pranueshëm nga secili person që nuk e di arabishten, por shqipton porositë dhe ajetet e Kur’anit në përkthim në ndonjë gjuhë.
Esh-Shirazi dhe Imam Neveviu në asnjë rast nuk e lejojnë përkthimin e Kur’anit, madje as në rastet kur nuk jemi në namaz, e me këtë kons-tatim pajtohen shumica e dijetarëve shafiitë.
Imam El-Gazaliu (shafij) mendon se “Kur’ani nuk është i përkthyeshëm, madje muslimani nuk bën ta përkthejë, sepse, mendon ai, “disa fjalë në gjuhën arabe nuk kanë ekuivalencë fjalët persishte, kurse disa kanë, por persianët nuk kanë shprehi t’i përdorin ato metaforikisht, siç veprojnë arabët.”
Edhe juristët malikijë dhe hanbelijë janë të mendimit se namazi nuk mund të aplikohet nëpërmjet teksteve të përkthyera tekstualisht, por vetëm në origjinal.
Është interesante se edhe lëvizja filozofike Ihvan’us-safa (shekulli X) në Enciklopedinë e tyre theksojnë se Kur’ani në arabishte është i papër-kthyeshëm në ndonjë gjuhët tjetër.


Mendimi i Ez-Zamahsheriut

Ez-Zamahsheriu bën pjesë në grupin e atyre që përkrahin përkthimin e Kur’anit dhe këtë e bazojnë në faktin se All-llahu ka dërguar shpalljet e Tij në gjuhë dhe popuj të ndryshëm dhe Muhammedit a. s. ia shpalli Kur’anin në gjuhën e popullit të tij. Pasi që Pejgamberi a. s. e kuptoi qartë shpalljen dhe e përcolli tek populli, u shtrua nevoja që ajo t’i përcillej edhe popujve tjerë, në kuptim të frymës kur’anore se Kur’ani i shpallet tërë njerëzisë. Kjo u bë nëpërmjet përkthimeve në gjuhët lokale të atyre popujve. Mirëpo procesi i përkthimit të Kur’anit në gjuhë të tjera, pjesërisht apo tërësisht, nuk ndikoi që popujt tjerë joarabë të largohen nga origjinali kur’anor.


Mendimi i shejh El-Meragiut

Muhammed ibn Mustafa El-Meragiu, hanefij, dijetar i madh dhe rektor i Universitetit të El-Ez’herit, duke ndjekur metodën e Ebu Hanifes thekson se me rëndësi është të ruhet domethënia e tekstit të shpallur në arabishte e cila nuk mund të ndryshohet, nëse shprehet në gjuhë të ndryshme. Në vitin 1932, pas një hulumtimi të themeltë miratoi qëndrimin se muslimani që nuk di arabisht është absolutisht i obliguar (vaxhib) të recitojë ajete kur’anore të caktuara për namaz në ndonjë përkthim përkatës. Ai thotë se në namaz është me rëndësi domethënia e jo karakteri i i’xhazit. Meqë domethënia e mirëfilltë është përcjellur gjatë përkthimit … më tej ai pohon se përkthimi nuk është thjeshtë të folur njerëzor (kelamu’n-nas), sepse, edhe pse ai nuk përmban Fjalën e Zotit tekstualisht, megjithatë përmbajtja e tij përbëhet në domethënien e Fjalës së Zotit.

Përfundimisht ai pohon:

“Është e saktë se përkthimet e Kur’anit nuk mund të quhen Kur’an, por kjo nuk do të thotë se nuk është valide nxjerrja e dispozitave nga përkthimi, sepse me fjalë të tjera, dispozitat rrjedhin nga domethënia e fjalëve arabishte, kurse domethëniet është legjitime të përkthehen në gjuhë të tjera.”


Përkthimi i Kur’anit te shqiptarët

Kur’ani është Fjalë e Zotit që nuk i nënshtrohet kurrfarë ndryshimeve, qoftë kur ndryshimet kanë të bëjnë me gjuhën e tij, qoftë kur kanë të bëjnë me përmbajtjen e tij. Megjithatë, ai ka qenë, siç e pamë, objekt i përkthimit edhe tek ne, me suksese relative. Nuk do të hyjmë në çështjen e të dhënave statistikore rreth historikut të përkthimit të Kur’anit në gjuhën shqipe , por me pak fjalë do të shtrojmë se edhe tek ne, fillimisht, ka ekzistuar rezistenca rreth përkthimit të Kur’anit. Mirëpo, mund të theksohet se kjo rezistencë ishte jetëshkurtër , sepse çështja shkoi më tepër jo a të përkthehet Kur’ani, por si të përkthehet ai më mirë dhe çfarë metode e rruge të ndiqet gjatë përkthimit. Por rezistenca e ulemasë shqiptare rreth mos/përkthimit të Kur’anit ishte e arsyesh-me, sepse në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit XX populli shqiptar ballafaqohej me ndikime politike, ushtarake, ekonomike dhe kulturore të shumta e të fuqishme perëndimore nën diri-gjimin e kishës katolike dhe lindore nën dirigjimin e kishës ortodokse. Latinizimi dhe sllavizimi i aspekteve të ndryshme të jetës ndër shqiptarët e shtyri ulemanë e vendit të ketë drojë nga risitë në pikëpamje të fjalës së shkruar, sepse gojarisht qysh më herët bëhej përkthimi dhe interpretimi i Kur’anit dhe i të vërtetave fetare në gjuhën shqipe dhe gjuhët tjera të vendit.




Mendimi i Këshillit të Lartë të Ulemasë së El-Ez’herit

Diskutimet e shumta dhe të gjalla rreth çështjes se a është i lejuar përkthimi i Kur’anit në gjuhë të ndryshme në një mënyrë i zgjidhi Këshilli i lartë i Ulemasë së Universitetit të El-Ez’herit me fetvanë (decizionin) e tyre në vitin 1355 h./1936 gr., të cilën po e japim më poshtë: Kjo fetva shpjegon mundësinë e përkthimit të Kur’anit me anë të përkthimit të komentimit, d.m.th. të interpretimit (et-terxhemetu’t-tefsirijje-tu) dhe dëfton pamundësinë e transmetimit të fjalëpërfjalshëm të kuptimit të Kur’anit, me karakteristikat e rregullimit të tij në gjuhën arabe në gjuhët tjera.

Sidoqoftë, mund të përfundohet se “Kur’ani është Kur’an në gjuhën arabe dhe se ritualet, legjislatura, ixhtihadi e të tjera mund të bëhen dhe të kryhen vetëm nëpërmjet tekstit arabisht të Kur’anit. Por, ndërkaq, duke marrë parasysh se islami është religjion universal, i përshtatshëm për tërë njerëzinë, është e domos-doshme të përkthehet Kur’ani, të shpjegohen kuptimet e tij dhe t’i sqarohen synimet e tij tërë njerëzisë, përkundër diversitetit të gjuhëve!”


Përfundim

Mendimet rreth përkthimit apo mospërkthimit të Kur’anit në gjuhë joarabe, janë të shumta dhe kryesisht varen nga qëndrimi i autorëve apo i shkollave që u përkasin autorët e ndryshëm, pro dhe kundër përkthimit të Kur’anit.
Fillimi i përkthimit të Kur’anit është i përcjellur me polemika dhe diskutime të shumta, fillimisht në favor të mospërkthimit të Kur’anit, kurse më vonë pat mendime të përkthimit të Kur’anit vetëm në raste të jashtëzakonshme, e vetëm diç më vonë ky miratim i përkthimit shtrihet përgjithësisht për të gjitha gjuhët dhe popujt e botës.
Përkthimin e Kur’anit e kushtëzuan shumë faktorë, por më kryesorët ishin nevojat praktike të muslimanëve për namaz, për lexim-këndim të Kur’anit për nevoja ibadeti, nevoja për mësim vetjak dhe për zgjerim të mësimit, për nevoja komunikimi me fetë, me kulturat dhe civilizimet e popujve të tjerë e të ngjashme.
Polemika të ashpra e të gjalla e kanë përcjellur edhe historinë e përkthimit të Kur’anit në gjuhën shqipe, si një nga gjuhët që vetëm në fund të shekullit XX e fitoi përkthimin komplet të Kur’anit, por me theks të veçantë jo a të përkthehet Kur’ani, por si të përkthehet ai më mirë.
Në fund të këtyre shqyrtimeve dhe mendimeve të ndryshme mund të përfundojmë me konstatimin që është aprovuar nga shumica e ummetit musliman:
“Kur’ani është Kur’an vetëm në gjuhën arabe dhe se ritualet, legjislatura, ixhtihadi dhe të ngjashme mund të aplikohen dhe të kryhen vetëm nëpërmjet tekstit të Kur’anit. Por, duke marrë parasysh se islami është religjion uni-versal, i destinuar tërë njerëzisë, është e domos-doshme të përkthehet Kur’ani, të shpjegohen kuptimet e tij dhe të sqarohen synimet e tij tërë njerëzisë, përkundër diversitetit të gjuhëve. Për-kthimi i Kur’anit fjalë për fjalë, që do t’i përgji-gjej origjinalit, është i pamundur. …”.
Mufesiri boshnjak Enes Kariq pat shkruar se “Kur’ani nuk ka mundësi të përkthehet, por ai pa tjetër duhet përkthyer” , jo në kuptimin modernist se konceptimet e kaluara të Kur’anit për ne nuk janë relevante deri në fund, me ç’gjë sillet në pyetje vazhdimësia e traditës së përvojës së Kur’anit dhe kohës në të cilën kjo përvojë ka ndodhur, por në kuptimin tradicional, që do të thotë se islami fillon me Kur’an, por me të nuk mbaron, sepse të gjitha komentimet e Kur’anit, sado qoftë inherente për Kur’anin, edhe më shumë i përkasin historisë, njerëzve, kohës dhe përvojës. Kur’ani nuk mbetet pas nesh në ndonjë kohë të kaluar, përkundrazi, tradita gjithnjë e ofron atë në vazhdimësi, kurse Kur’ani ia siguron traditës këtë vazhdimësi.
(All-llahut i përket dija Absolute)!


Nexhat Ibrahimi
nexhatib@yahoo.com

Artikujt e fundit:

11.12.2022
Parathënia e Përkthimit të Kur'anit nga Sherif Ahmeti

08.11.2008
Kur'ani apo Hadithet?

25.09.2008
Si ta ndryshosh vetveten?

12.09.2006
Mbi përkthimin e Kur’anit

12.09.2006
Pikëpamje të konceptimit të i’xhazit kur’anor